Het ANSEELEFONDS wil het coöperatief gedachtengoed promoten.
Het dankt zijn naam aan Edward Anseele (1856 – 1938) voorman van de Belgische Socialistische Arbeidersbeweging en grondlegger van de uitbouw van de coöperatieve beweging.
Edward Anseele werd geboren in Gent op 26 juli 1856.
Het was het jaar waarin in Gent “De Broederlijke Wevers” en “ De Maatschappij der Noodlijdende Broeders” , twee verenigingen van onderlinge bijstand werden opgericht. Organisaties die bijsprongen wanneer een lid door ziekte, ontslag, staking zonder inkomen viel. De grondslag werd gelegd voor het ontstaan van de vakbeweging.
Het was ook de periode van sociale onrust en strijd en van revoluties in vele landen.
In 1874 sluit Anseele zich , op 18 jarige leeftijd, aan bij de Gentse Sectie van de 1e Internationale, welke in 1864 opgericht werd door o.a. Karl Marx. Hij vat vanaf dan de strijd aan voor de verwezenlijking van het algemeen eenvoudig stemrecht. Hij wordt in 1894 verkozen als Volksvertegenwoordiger , niet in Gent maar wel als kandidaat op de Kamerlijst in Luik. In 1895 wordt hij gemeenteraadslid in Gent en later ook Schepen.
Anseele’s grootste verwezenlijkingen lagen op het domein van de coöperatie.
De bakermat van de coöperatieve beweging werd gelegd in Engeland, meer bepaald in Rochdale waar een groep van amper 28 wevers in 1844 een eigen verbruikerscoöperatie met als aanbod boter, suiker, meel hadden opgericht.
Het diende als model voor de Gentse socialistische “Samenwerkende Maatschappij VOORUIT “ die het levenslicht zag in 1880.
De “VOORUIT” was de eerste coöperatieve bakkerij in België die ook volop inzette op automatisering, niet om de arbeiders overbodig te maken zoals in winst gedreven ondernemingen, maar om hen beter te kunnen dienen. Vele hongerige monden moesten gevoed worden.
In 1885 kwamen de eerste kruidenierswinkels en apotheken tot stand.
Geïnspireerd door de Parijse “Grand Magasin du Louvre” werd in 1894 het eerste grootwarenhuis in België op de Gentse Vrijdagmarkt ingehuldigd.
Daarnaast bouwde VOORUIT zich in razend tempo uit tot een bloeiende coöperatie met volkshuizen, kleding- en schoenmagazijnen, kolenhandel, bakkerijen, drukkerijen en een ziekenhuis.
Er werd ook veel aandacht geschonken aan de culturele ontvoogding van de arbeider onder het motto “Kunst Veredelt “. In het kader van de Wereldtentoonstelling die in 1913 plaatsvond in Gent werd een volksschouwburg voor de arbeiders gebouwd. Het Feestlokaal Vooruit was een feit. Op de Wereldtentoonstelling zelf was slechts een maquette te zien. Het gebouw was nog niet af door een staking: de bouwvakkers eisten meer loon.
Op 1 mei 1914 gingen de deuren van ‘Het paleis der arbeiders” open maar enkele weken later valt Duitsland België binnen.
In 1904 werd vanuit de visie een echte socialistische economie op te bouwen, waarbij het hele proces van productie tot consumptie in eigen handen kwam een coöperatieve weverij opgestart.
Het werd een “socialistisch eiland in een kapitalistische zee “.
Om de steeds groter wordende Vooruit verder te ontwikkelen was er nood aan meer financiële middelen. Op basis van het eigen patrimonium, van de spaarkassen en individuele spaarders en van externe inbreng werd in 1913 de Bank van de Arbeid opgericht als noodzakelijke geldschieter voor de industriële en andere activiteiten.
Eind de jaren ’20 brak binnen de textielsector een zware crisis uit te wijten aan een wereldwijde overproductie. De Gentse coöperatieve spinnerijen en weverijen moesten kiezen: de productie beperken en arbeiders ontslaan of verder voorraden opslaan die voortdurend in waarde daalden. Foute beslissingen werden genomen, het management was niet opgewassen tegen deze uitdagingen. Door het uitbreken van een economische en financiële crisis in vele Europese landen ontstond een stormloop op de banken ; spaarders eisen hun geld terug. Ook in ons land.
De Nationale Bank van België werkte een reddingsplan uit voor de Bank van de Arbeid. Het wordt door de conservatieve pers en politiek getorpedeerd.
Het faillissement in 1934 trof de coöperatie midscheeps
Het model van de Gentse coöperatieve beweging kreeg eind 19e en begin van de 20e eeuw gedurende tientallen jaren een belangrijke plaats binnen de ideologische keuzes van de Europese socialistische beweging. Het werd het voorbeeld voor coöperatieve initiatieven in vele landen.
Vandaag bestaat de “Samenwerkende Maatschappij Vooruit” nog steeds met een netwerk van een 45-tal COOP-apotheken die de coöperatieve principes uitdragen op het vlak van gezondheid en welzijn.
Via een erfpachtovereenkomst is het Feestlokaal Vooruit een bruisend cultureel centrum geworden, bekend over de grenzen heen.
De coöperatieve gedachte en beweging herleeft bij ons en internationaal.
De Verenigde Naties riep 2012 uit tot het Internationaal jaar van de Coöperaties.
In ons land zijn er honderden “nieuwe” coöperaties die actief zijn op belangrijke maatschappelijke domeinen ; armoedebestrijding, landbouw en voedsel korte keten, energie, wonen en sociale huisvesting, herstelateliers, dienstenaanbod, verzekeringen, innovatieve milieuprojecten…
Het nieuwe Wetboek van vennootschappen en verenigingen van 1 mei 2019 is een nieuwe uitdaging voor de coöperatieve beweging om na te denken over de eigen missie en visie, over de werking en de democratische besluitvorming.
Het ANSEELEFONDS wil een forum zijn voor :
° kritische reflectie over het coöperatieve gedachtengoed
° het uitwerken van initiatieven tot het uitwisselen en verspreiden van ideeën en best practices van de coöperatie in de praktijk en dit in samenwerking met andere organisaties
° het organiseren van publieke evenementen, vormingen en cursussen, webinars
° de uitgave van publicaties.