Het ANSEELEFONDS wil het coöperatief gedachtengoed promoten.
Het dankt zijn naam aan Edward Anseele (1856 – 1938) voorman van de Belgische Socialistische Arbeidersbeweging en grondlegger van de uitbouw van de coopeatieve beweging.
Edward Anseele werd geboren in Gent op 26 juli 1856.
Het was het jaar waarin in Gent “De Broederlijke Wevers” en “ De Maatschappij der Noodlijdende Broeders” , twee verenigingen van onderlinge bijstand werden opgericht. Organisaties die bijsprongen wanneer een lid door ziekte, ontslag, staking zonder inkomen viel. De grondslag werd gelegd voor het ontstaan van de vakbeweging.
Het was ook de periode van sociale onrust en strijd en van revoluties in vele landen.
In 1874 sluit Anseele zich , op 18 jarige leeftijd, aan bij de Gentse Sectie van de 1e Internationale, welke in 1864 opgericht werd door o.a. Karl Marx. Hij vat vanaf dan de strijd aan voor de verwezenlijking van het algemeen eenvoudig stemrecht. Hij wordt in 1894 verkozen als Volksvertegenwoordiger , niet in Gent maar wel als kandidaat op de Kamerlijst in Luik. In 1895 wordt hij gemeenteraadslid in Gent en later ook Schepen.
Anseele’s grootste verwezenlijkingen lagen op het domein van de Cooperatie.
De bakermat van de cooperatieve beweging werd gelegd in Engeland, meer bepaald in Rochdale waar een groep van amper 28 wevers in 1844 een eigen verbruikerscooperatieve met als aanbod boter, suiker, meel hadden opgericht.
Het diende als model voor de Gentse socialistische “Samenwerkende Maatschappij VOORUIT “ welke het levenslicht zag in 1880.
De “VOORUIT” was de eerste cooperatieve bakkerij in Belgie die ook volop inzette op automatisering, niet om de arbeiders overbodig te maken zoals in winst gedreven ondernemingen, maar om hen beter te kunnen dienen. Vele hongerige monden moesten gevoed worden.
In 1885 kwamen de eerste kruidenierswinkels en apotheken tot stand.
Geinspireerd door de Parijse “Grand Magasin du Louvre” werd in 1894 het eerste grootwarenhuis in Belgie ingehuldigd op de Vrijdagmarkt.
Daarnaast bouwde VOORUIT zich in razend tempo uit tot een bloeiende cooperatieve met volkshuizen, kleding-en schoenmagazijnen, kolenhandel, bakkerijen, drukkerijen en een ziekenhuis.
Er werd ook veel aandacht geschonken aan de culturele ontvoogding van de arbeider onder het motto “Kunst Veredelt “. In het kader van de Wereldtentoonstelling die in 1913 plaatsgreep in Gent werd een volksschouwburg voor de arbeiders gebouwd. Het Feestlokaal Vooruit was geboren. Op de Wereldtentoonstelling zelf was slechts een maquette te zien. Het gebouw was nog niet af door een staking de bouwvakkers voor meer loon.
Op 1 mei 1914 gingen de deuren “ van het paleis der arbeiders” open maar enkele weken later valt Duitsland Belgie binnen.
In 1904 werd vanuit de visie een echte socialistische economie op te bouwen, waarbij het hele proces van productie tot consumptie in eigen handen kwam een cooperatieve weverij opgestart.
Het werd een “socialistisch eiland in een kapitalistische zee “.
Om de steeds groter wordende Vooruit verder te ontwikkelen was eer nood aan meer financiele middelen. Op basis van het eigen patrimonium, van de spaarkassen en individuele spaarders en van externe inbreng werd in 1913 de Bank van de Arbeid opgericht als noodzakelijke geldschieter voor de industriele en andere activiteiten.
Eind de jaren ’20 brak binnen de textielsector een zware crisis uit met wereldwijde overproductie. De gentse cooperatieve spinnerijen en weverijen moesten kiezen ; productie beperken en arbeiders ontslaan of verder voorraden opslaan die voortdurend in waarde daalden. Foute beslissingen werden genomen, het management was niet opgewassen tegen deze uitdagingen. Door het uitbreken van een economische en financiele crisis in vele europese landen ontstaat een stormloop op de banken ; spaarders eisen hun geld terug. Ook in ons land.
De Nationale Bank van Belgie werkt een reddingsplan uit voor de Bank van de Arbeid. Het wordt door de conservatieve pers en politiek getorpeteerd.
Het faillissement in 1934 treft de cooperatieve diep.
Het model van de Gentse cooperatieve beweging kreeg eind 19e en begin van de 20e eeuw gedurende tientallen jaren een belangrijke plaats binnen de ideologische keuzes van de europese socialistische beweging. Het werd het voorbeeld voor cooperatieve initiatieven in vele landen.
Vandaag bestaat de “Samenwerkende Maatschappij Vooruit” nog steeds met een netwerk van een 45-tal COOP-apotheken die de cooperatieve principes uitdragen op het vlak van gezondheid en welzijn.
Via een erfpachtovereenkomst is het Feestlokaal Vooruit een bruisend kultuurcentrum geworden bekend over de grenzen heen.
De cooperatieve gedachte en beweging herleeft bij ons en internationaal.
De Verenigde Naties riep 2012 uit tot het Internationaal jaar van de Cooperaties.
In ons land zijn er honderden “nieuwe” cooperatieven die actief zijn op belangrijke maatschappelijke domeinen ; armoedebestrijding, landbouw en voedsel korte keten, energie, wonen en sociale huisvesting, herstelateliers, dienstenaanbod, verzekeringen, innovatieve mileuprojecten,…
Het nieuwe wetboek van vennootschappen en verenigingen van 1 mei 2019 is een nieuwe uitdaging voor de cooperatieve beweging om na te denken over de eigen missie en visie, over de werking en de democratische besluitvorming.
Het ANSEELEFONDS wil een forum zijn voor :
° kritische reflexie over het cooperatief gedachtengoed
° het uitwerken van initiatieven tot het uitwisselen en verspreiden van ideeen en best practices van de cooperatie in de praktijk en dat in samenwerking met andere organisaties
° het organiseren van publieke evenementen, vormingen en cursussen, webinars
° de uitgave van publicaties.
HET ANSEELEFONDS
Onze geschiedenis geeft coöperaties een rijke toekomst.
Alain Clauwaert
Voorzitter